Bảo dưỡng dầu phanh

Đa số người sử dụng xe hơi quên bảo dưỡng dầu phanh và chỉ chú ý đến chi tiết này khi gặp sự cố. Tuy không cần kiểm tra mức dầu phanh thường xuyên nhưng nên thay chúng một cách định kỳ. Dầu phanh phổ biến nhất mà các hãng xe sử dụng tại Việt Nam là DOT 3, DOT 4, có thành phần dựa trên gốc glycol.

Các hãng sản xuất khuyến cáo khách hàng nên thay dầu phanh hai năm một lần. Thời gian thay dầu phanh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại phanh và hoạt động của phanh phụ thuộc nhiều vào thành phần này. Dầu già làm mất nhiều năng lượng phanh, khiến những bộ phận đắt tiền hỏng nhanh. Tuy nhiên, trên thực tế, tính chần chừ khiến chúng ta hay đợi đến khi có dịp hoặc hỏng hóc xảy ra mới để ý đến nó.

Có nhiều loại dầu phanh trên thị trường như DOT 3, DOT 4, DOT 5. Các loại này phải có nhiệt độ sôi cao để tránh dầu bay hơi do nhiệt độ cao từ hệ thống phanh. DOT 3 là loại dầu phanh thông dụng ở Mỹ, Việt Nam và có nguồn gốc glycol.

Theo quy định của Hiệp hội kỹ sư ô tô Mỹ SEA, nhiệt độ sôi của dầu phanh DOT 3 phải cao hơn 205 độ C và tương thích với những vật liệu khác trong hệ thống phanh, có khả năng chống ăn mòn và không xảy ra biến đổi hóa học khi trộn với các loại dầu phanh khác. Nhiệt độ sôi của dầu là một trong những yếu tố quan trọng nhất. Trong trường hợp dầu sôi sẽ sinh ra bóng khí trong hệ thống kín. Khi nhấn chân phanh, một phần áp suất phanh tác động lên những bóng khí này mà không tác động hoàn toàn vào đĩa phanh khiến tính năng phanh giảm và chân phanh nhẹ.

Một vài hãng xe châu Âu sử dụng dầu phanh DOT 4, có gốc glycol tương tự DOT 3 nhưng có nhiệt độ sôi cao hơn, ở 227 độ C. Điểm yếu của gốc glycol trong DOT 3, DOT 4 là tính hút nước cao và hút hơi ẩm vào hệ thống phanh. Nước có nhiệt độ sôi thấp hơn nhiều dầu nên nó sẽ tạo nhiều bóng khí, ảnh hưởng tới chất lượng phanh. Nhiều sản phẩm dầu phanh của các nước châu Âu có nồng độ nước dưới 3%. Tương tự DOT 3, DOT 4 được dùng khá phổ biến tại Việt Nam.

Bên cạnh nhiệt độ sôi thấp, nước còn gây ăn mòn các chi tiết kim loại. Đối với các xi-lanh, chuyện ăn mòn không quá tồi tệ nhưng với hệ thống chống bó cứng ABS có giá hàng nghìn USD, đó sẽ là vấn đề lớn. Thay dầu phanh không những tăng hiệu quả phanh mà còn kéo dài tuổi thọ của các hệ thống thủy lực khác.

Khác với DOT 3 và DOT 4, DOT 5 sử dụng hóa chất có gốc silicone. DOT 5 không hấp thụ hơi ẩm từ không khí và không tấn công bề mặt sơn như glycol. Thế nhưng, điểm yếu của silicone là độ nhớt của nó không thích hợp với DOT 3, DOT 4 (thường được sử dụng trong những thiết bị như ABS). Hơn nữa, silicone rất hay bị rỉ ra ngoài nên khó hàn kín.

Ưu điểm lớn nhất của DOT 5 là nhiệt độ sôi cao, gần 260 độ C. Silicone và glycol không được trộn lẫn vào nhau nên các bạn cẩn thận khi thay dầu phanh, không thay dầu DOT 5 cho DOT 3 và DOT 4. Trước hết, nên rửa sạch đường ống khi thay loại này bằng loại kia hoặc chỉ thay cùng một loại dầu để tránh những phiền toái không đáng có.

Hiện tại, các hãng sản xuất cho ra lò một sản phẩm dầu phanh mới có những ưu điểm của silicone và glycol dưới cái tên dầu tổng hợp”. Ưu điểm chính của nó là có nhiệt độ sôi cao, ở 250 độ C và phù hợp với mọi loại dầu phanh khác.