Uống thuốc giảm béo có tác dụng như thế nào?

TGB loại cũ

Loại TGB này gồm có nhóm thuốc gây chán ăn (amphetamin, redux, phentermin, fenfluramin...); nhóm thuốc làm đầy ống tiêu hóa gây no nên giảm ăn (décorpa, coréine...); và nhóm thuốc làm tăng sự chuyển hóa. Các nhóm thuốc này có thuốc thì độc, có thuốc thì bất tiện khi sử dụng, gây khó chịu... nên hiện nay rất ít dùng.

thuoc1.jpg

Trên thế giới và ở nước ta, nhu cầu về thuốc giảm béo đang có xu hướng ngày càng tăng.

Loại có nguồn gốc thảo mộc

Loại TGB từ cây cối cũng xuất hiện nhiều trong những năm gần đây mang nhiều tên thương mại (do nhà sản xuất tự đặt tên) của nhiều nơi sản xuất khác nhau.

Trên cơ sở nghiên cứu các chất từ cây cỏ này, hoặc loại cây khác, thấy có tác dụng làm tăng tiêu hao năng lượng của cơ thể; hay là tăng chuyển hóa chất béo; tăng cường khả năng khử các gốc tự do, có khả năng chống béo phì – nhiều hãng sản xuất đã tung ra thị trường những viên TGB chiết xuất từ thảo mộc. Một hướng khác không tốn công chiết xuất như thế, mà dùng ngay cây cỏ thiên nhiên, bào chế pha uống như kiểu pha trà gọi là “trà giảm béo”.

Dùng TGB có nguồn gốc thảo mộc thì an toàn, phần lớn là không độc hại. Quảng cáo thì hấp dẫn, nhưng hiệu quả giảm béo thường không rõ ràng, nên khả năng tiêu thụ thuốc còn hạn chế.

Các TGB mới xuất hiện gần đây

Trong các TGB mới xuất hiện trong những năm gần đây có ba loại thuốc có cơ chế giảm béo hoàn toàn khác nhau.

- Sibutramin: Làm giảm cảm giác ngon miệng theo cơ chế ức chế sự tái hấp thu các chất sinh học serotonin và nor-adrenalin tại khớp nối dây thần kinh. Điều đó gây cản trở sự dẫn truyền thần kinh từ ống tiêu hóa về vùng dưới đồi (hypothalamus) để không còn sự kích thích gây đói, do đó ăn giảm đi. Tuy nhiên nó cũng có tác dụng không mong muốn là tăng huyết áp, nhức đầu, mạch nhanh...

- Orlistat: Ngăn cản men thủy phân chất béo (enzym lipase) ở ruột. Chất béo (lipid) khi ăn vào ruột phải phân cắt thành các dạng đơn giản chủ yếu dưới dạng acid béo, monoglycerid, glycerol, sterol mới được cơ thể hấp thụ. Sự phân cắt này được thực hiện là nhờ có enzym lipase của dịch tụy và dịch ruột.

Nếu hạn chế được hoạt tính của men này thì chất béo không hoặc ít được hấp thu vào cơ thể. Tác dụng của TGB này là gắn với enzym lipase, làm cho lipase của dịch tụy và dịch ruột bị giảm bớt hoạt tính, sự tiêu hóa hấp thu chất béo bị giảm đi khoảng 30%. Nhờ vậy lượng calo đưa vào cơ thể giảm dẫn đến sự giảm trọng lượng cơ thể.

Tác dụng phụ không mong muốn phổ biến của TGB orlistat là phân có nhiều mỡ, mót đại tiện, bởi lẽ dầu mỡ không được hấp thu sẽ được thải ra theo phân nhờn hoặc lỏng. Song tác dụng không mong muốn này sẽ giảm dần khi dùng quen thuốc.

Thuốc giảm tích tụ mỡ (cardiobil, calotine...): Bản chất có chứa chất L-carnitine. Carnitine có trong tất cả các mô của cơ thể người (cơ, xương, tim, thận, gan...) và chỉ có ít trong máu, sữa. Nó tham gia chuyển hóa lipid nội bào dưới dạng axyl carnitine. Ở mức độ tế bào chuyển hóa năng lượng được điều hòa bằng cơ chế phức tạp bảo đảm cho tế bào hoạt động được bình thường.

Các chất béo muốn vào được trong tế bào để phân giải biến thành năng lượng cung cấp cho hoạt động của cơ thể phải nhờ đến một chất chuyên chở duy nhất là carnitine – như vậy carnitine là chất cơ bản của sự phân giải chất béo. Nếu cơ thể bị thiếu carnitine sẽ không phân giải được chất béo để giải phóng năng lượng, thì chất béo sẽ tích tụ lại – đó chính là nguyên nhân của sự béo mỡ.

Ở những người béo vì lý do nào đó chất carnitine hoạt tính kém, hoặc bị giảm đi cùng với tuổi đời nên dễ sinh ra chứng béo phì.

TGB có carnitine làm tăng các phản ứng bêta-ôxy hóa để tăng phân giải chất béo của cơ thể, tạo thêm năng lượng cho các tế bào, do đó giảm tích tụ mỡ có tác dụng giảm béo phì. Ngoài ra, còn làm giảm sự chảy nhão của cơ bắp do tăng năng lượng trong các tế bào.

Tuy nhiên, muốn giảm béo có kết quả tốt, không nên chỉ trông cậy vào TGB cho dù đó là thuốc “đời mới nhất”. Các TGB đều mang tính tạm thời, sau khi ngừng thuốc sẽ béo trở lại, thậm chí béo hơn. Đó là chưa nói tới các TGB “loại cũ” có những tác dụng phụ nguy hại.

Bởi vậy TGB chỉ nên coi là thứ hỗ trợ thêm, còn phương pháp giảm béo chủ yếu là điều chỉnh lại chế độ ăn: giảm calo bằng cách hạn chế chất lipid, giảm bớt chất đường – bột (glucid), ăn nhiều rau quả tươi. Song song với việc cơ cấu lại bữa ăn hợp lý là năng vận động chân tay, tập thể dục thể thao có tác dụng tích cực