Xin hỏi các bậc tiền bối giải thích cho tôi hiểu thế nào là"Tam Hạp, và Tứ hành xung"?

Niềm tin của 1 con người rất quan trọng, cái không đúng, nếu mình tin thì nó sẽ trở thành đúng.

Về Âm dương ngũ hành, thuyết này đều dựa trên các cơ sở suy luận logic mà đặt ra. Các cụ thời xưa cho rằng vũ trụ đều do, âm dương chủ đạo,5 thành phần cấu tạo nên, đó là: KIM MỘC THỦY HỎA THỔ. Ngũ hành tương sinh tương khắc, nếu giải thích ra theo cái hình tượng cơ bản gắn với nó thì rất có lý. Ví du: Thủy sinh mộc và Thủy khắc hỏa...

Chúng ta phải nên hiểu là các cụ hồi xưa muốn tìm 1 cách gì đó để giải thích những biến đổi xung quanh ta... Mà việc chỉ dùng 5 thành phần để giải thích tất cả mọi điều thì quả đúng là khó mà tin nổi...

Theo 1 tài liệu mà mình đọc được, có thể nói là rất chi tiết, cụ thể, tên là "Luận can chi ngũ hành nạp âm" thì việc đặt ra Can Chi mục đích chủ yếu là để dùng để đếm ngày tháng, đo giờ giấc và phương hướng thôi.

Thiên Can địa chi! Hàng can thì có mười: Giáp Ất Bính Đinh Mậu Kỷ Canh Tân Nhâm Quý. Hàng Chi: Tý Sửu Dần Mão Thìn Tỵ Ngọ Mùi Thân Dậu Tuất Hợi, 12. Trong "luận can chi ngũ hành nạp âm" có giải thích cụ thể và nguồn gốc tại sao lại đặt tên như vậy. Lý do đều dính tới thiên văn... Các chòm sao, tên các sao cả (Nhị Thập Bát Tú...)

Sau đó lại đem vào để chỉ hướng, chỉ giờ và ngày, mùa màng các thứ... Cũng có thể nói như là 1 cái tên do bố mẹ đặt ra. 1 năm có 4 mùa, Xuân Hạ Thu Đông, mỗi mùa lại ứng với 1 Hành. Mùa xuân cây cối đua nở: Mộc, mùa hạ nắng chói: Hỏa Mùa thu mát mẻ: Kim, mùa đông lạnh lẽo: Thủy. Tự thắc mắc sao lại không có thổ. Thổ là đất là trung tâm rồi.

Hàng Can có mười, chia 2 được 5 nhóm, Giáp (dương) Ất (âm) , Bính Đinh, Mậu Kỷ, Canh Tân, Nhâm Quý... Theo chu kỳ của năm, ứng với xuân hạ thu đông... Vậy có:

Giáp Ất= Mộc ứng với tháng 1,2 (âm lịch)
Bính Đinh=Hỏa 4,5
Mậu Kỷ=Thổ 3,6,9,12
Canh Tân=Kim 7,8
Nhâm Quý=Thổ 10,11

Tên các tháng, gắn liền với tình hình thời tiết và cấy cối sinh trưởng thế nào mà đặt ra.
Tý= tháng 11, theo "Luận Can Chi Ngũ Hành Nạp Âm"=Tháng mà mọi vật đang hoài thai ươm mầm, cho mùa xuân nảy nở...
Sửu=Tháng 12
Dần=Tháng 1 Xuân = Mộc
Mão=Tháng 2
Thìn=Tháng 3 Thổ (6,9,12)
Tỵ=Tháng 4 Hạ = Hỏa (5)
Ngọ=Tháng 5
Mùi=Tháng 6
Thân= Tháng 7 Thu = Kim (8)
Dậu=Tháng 8
Tuất=Tháng 9
Hợi=Tháng 10 Đông = Thủy (11)

Theo đó chúng ta hiểu tại sao Dần Mão là Mộc, Tỵ Ngọ là Hỏa, Thân Dậu là Kim và Hợi Tý là Thủy. Đều chỉ là 1 cái tên...

Rồi đem 12 chi để vào chỉ hướng. Đặt 12 chi lên 1 vòng tròn. Thì thấy rõ ràng Đông Nam Tây Bắc... Tý ứng với Bắc, Ngọ ứng với Nam, Mão ứng với Đông, Dậu ứng với Tây. Cũng ứng với việc Đông= Mộc, Nam=Hỏa, Tây=Kim, Bắc=Thủy... Thổ là trung tâm. Nhưng vì để đi đường, 4 hướng không thể đủ, cho nên lấy thêm cả. Thìn Tuất Sửu Mùi, Dần Thân Tỵ Hợi... Để vào làm thêm các hướng...

Nếu để ý thêm, Tý=Thủy; Ngọ=Hỏa; rồi người ta nghĩ tới xung khắc, cho là Tý khắc Ngọ. Mão=Mộc; Dậu=Kim, Kim khắc Mộc. Dậu khắc Mão. Nhưng rõ ràng Thủy Sinh Mộc, Tý với Mão đâu có khắc nhau, nhưng vì người ta nghĩ tới Mèo ăn chuột (nhưng mà theo nguyên văn của Trung Quốc, mão=thỏ). Còn Hỏa khắc kim, tức là Ngọ khắc Dậu... Người ta đặt đó là tứ hành xung... Liệu có đúng không nhỉ? Vì nếu nó không xung nhau thi sao có thể ra đứng làm 4 hướng được, hướng sẽ không chuẩn... Nếu đem ứng vào con người, thật có đúng không? Nếu mình không nhầm, đi kèm với Tam Hợp, Tứ hành xung còn có thêm câu Nam Xung Nữ Hợp nữa đó... Cho nên chỉ cần mình tin thì sai cũng thành đúng... Nếu tìm mọi cách để giải thích cho nó đúng, thì nó cũng có thể đúng được. Ví dụ như:

Sinh ra vào tháng Dậu tức là vào khoảng tháng 8 âm lịch, trời thu lạnh lẽo, tính khí của con người sinh ra vào thời điểm đấy có lẽ sẽ cũng như kiểu khí trời. Người sinh vào tháng Ngọ tức là tháng 4 âm lịch, mùa hè, trời nóng, chắc tính tình cũng nóng nảy như mùa hạ? Rồi 2 người đó ở gần nhau, chắc sẽ kỵ nhau... Gượng ép thì có thể tin được vì người ta cho rằng con người là 1 thể hòa hợp với trời đất...

Nếu lấy ngũ hành để giải thích mọi việc thì sao Gia Cát Lượng bao lần đem quân diệt Ngụy đều ko thành công, nói là do ý trời nhưng ý trời tức là con người không thể giải thích và biết trước hết được. Cũng có nghĩa, Kinh Dịch, hay Âm Dương Ngũ Hành đều không thể giải thích hết được mọi sự việc trên đời, cho nên không thể đúng hết được, cũng có nghĩa là xác xuất bị sai đều rải đều trên tất cả các lần sử dụng, nói cách khác tức là có thể không đáng tin.

Cũng nhờ vào "Luận Can Chi Ngũ Hành Nạp Âm" mà mình biết tại sao Giáp Tý Ất Sửu lại là Kim và tại sao lại là Hải Trung Kim... Có nhiều nguyên lý để giải thích, nhưng mình thích nhất vẫn là Tam Nguyên, Tứ chuyển, Cách Tám sinh con... Nên nhớ 10 can ghép với 12 chi được 60 cái tên, đêm đặt cho từng năm. Rồi cói Giáp ứng với 1=lẻ=dương, Ất=2=chẵn=âm, Bính=3=lẻ=dương... cũng tương ứng với Tý=dương, Sửu=âm...

Ngũ hành tương sinh (Ngũ Tài), theo chiều dương là Thể, tức là Mộc sinh Hỏa, Hỏa Sinh Thổ, Thổ sinh Kim, Kim sinh Thủy, Thủy sinh Mộc. Ở đây dùng thuyết nhị nguyên, âm dương tức là vậy. Có chiều dương ắt có chiều âm... Trong bài mình đoc nói là; mọi vật bắt đầu từ khí, mà khí tức là Kim, DỤNG theo chiều âm (vì thế mà gọi Nạp Âm)... Kim muốn thành khí phải nhờ vào Hỏa, mà muốn có Hỏa thì ắt phải nhờ Mộc, thành Mộc ắt nhờ Thủy, mà Thủy phải nhờ vào Thổ mới thành hình được. Vậy chiều âm là Kim Hỏa Mộc, Thủy Thổ. Dụng của ngũ hành là theo chiều âm. Do đó dụng vào để tính năm vì có giờ, có ngày, có tháng thì mới có năm... Lại nói lại về Tam Nguyên, Tứ Chuyển, Cách 8 sinh con... (Phải lấy giấy ra ghi chép mới tính được, cách này không thuận tiện cho lắm, nhưng lại dễ nhớ).

Đời 1: KIM: Giáp Tý= dương dương lấy Ất Sửu=âm âm, cách 8 sinh con (đời 2) là Nhâm Thân; suy ra Nhâm Thân (Dương) là Kim và Quý Dậu (Âm) cũng là Kim.
Đời 2; KIM; Nhâm Thân lấy Quý Dậu cách 8 là (Giáp Tuất Ất Hợi Bính Tý Đinh Sửu Mậu Dần Kỷ Mão) Canh Thìn. Rồi suy ra Tân Tỵ... Kim
Đời 3:Kim: Canh Thìn, Tân Tỵ.... Tam nguyên, tứ chuyển, từ Kim sang Hỏa... cách 8 là gì đây? Mậu Tý và Kỷ Sửu (Đời 4 rồi chuyển sang Hỏa, theo chiều âm).

Hỏa: Mậu Tý, Ký Sửu, cách 8, được gì? Tiếp tục, chúng ta sẽ đi hết 1 vòng quay trở lại Giáp Tý...Mới được có 30. Vòng 2 bắt đầu từ Giáp Ngọ (Kim) cho đến Đinh Hợi...

Chúng ta thấy suy luận đời xưa đều có căn cơ... Mục tiêu trước nhất cũng chỉ là để dùng để chỉ ngày tháng và phương hướng... sau đó mới phát triển, ứng dụng thêm vào để giải thích sự đời... Còn đúng sai, không dám nói. Mọi vật đều có âm và dương, âm dương tác động sinh ra vạn vật... Cũng có lý...! Thôi, có lẽ nên dừng vì đã quá dài.