Làm thế nào để phòng ngừa tai biến mạch máu não tái phát?

Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô

TS Lynda Lizabeth cùng các đồng nghiệp thuộc Đại Học Y Khoa Phòng Ngừa U-M, nghiên cứu tai biến mạch máu não, so sánh bệnh nhân Mễ vơí những bệnh nhân da trắng khác (không phải Mễ) trong thành phố Corpus Christri, Texas. Cuộc nghiên cứu kéo dài nhiều năm, bao gồm 1,345 bệnh nhân sau khi tai biến mạch máu não lần đầu, trong thơì gian từ 2000 tới 2004. 53% là Mễ Mỹ. Bệnh nhân theo dõi trong suốt thơì gian tơí năm 2004, nhất là bệnh nhân bị tái phát tai biến mạch máu não và những điều kiện sức khỏe khác. So sánh bệnh nhân bị tai biến mạch máu não lần thứ 2 vơí bệnh nhân chỉ bị tai biến mạch máu não một lần. Trong số 1331 bệnh nhân còn sống sót thì có 124 bệnh nhân bị tai biến mạch máu não lần thứ 2 và 417 tử vong. Kết quả cho thấy bệnh nhân bị tai biến mạch máu não lần thứ 2 có nguy cơ tử vong cao gấp 2.67 lần bệnh nhân chỉ bị tai biến mạch máu não một lần. Các tác giả khuyến cáo nếu bệnh nhân chỉ bị tai biếm mạch máu não, thoáng co mạch máu não, thì phải cho bác sĩ biết để theo dõi và đề phòng tai biến máu não tái phát.

(Annals of Neurology). Chú thích: Những triệu chứng của tai biến mạch máu não gồm có:

1) Bất thình lình bị tê hay yếu một bên mặt, một cánh tay hay chân, nửa người.

2) Bất thình đầu óc không tinh tường, lẫn lộn, nói năng không được, không hiểu.

3) Bất thình lình một bên mắt hay cả 2 mắt nhìn không rõ.

4) Bất thình lình đi đứng không được, chóng mặt mất thăng bằng, mất khả năng tự điều động cơ thể.

5) Bất thình lình bị nhức đầu trầm trọng, không rõ nguyên nhân vì sao.

Nếu thấy một trong những triệu chứng kể trên thì chính bệnh nhân, người nhà bệnh nhân hay những người xung quanh gọi 911, đưa bệnh nhân tơí phòng cấp cứu ngay. Phải điều trị kịp thời ngay sau khi có triệu chứng trong vòng 2-3 giờ, nếu không có thể bị tàn phế suốt đời hay tử vong.

Điều trị cấp cứu bằng thuốc làm loãng máu. Nếu đã bị tai biến nhẹ lần đầu thì phải tránh tái phát tai biến mạch máu não lần sau. Ngoài ra bệnh nhân phải bỏ thuốc lá, uống thuốc hạ thấp cholesterol trong máu, hạ thấp huyết áp, kiểm soát mức đường trong máu nếu bệnh nhân bị bệnh tiểu đường, nên ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

Tại Hoa Kỳ, mỗi năm khoảng 200,000 người bị tái phát tai biến mạch máu não trong số 700,000 bệnh nhân bị tai biến mạch máu não lần đầu tiên. 40% bệnh nhân sống sót sau khi bị tai biến mạch máu não nhẹ hay thoáng co mạch máu não lần đầu, có thể bị tái phát tai biến mạch máu não lần thứ 2..

Vài lời khuyên trong việc điều trị tai biến mạch máu não:

1) Điều trị loãng máu bằng thuốc Warfarin, thay đổi liều lượng, trong trường hợp bệnh nhân bị tai biến mạch máu não hay thoáng co đọng mạch não, và liên tục bị rung tâm nhĩ.

2) Giải phẫu cắt bỏ nội mô động mạch cổ, sau khi bị tai biến mạch máu não hay thoáng co động mạch não, trong vòng 6 tháng đầu sau khi bị tai biến mạch máu não. Bệnh nhân bị co động mạch cổ từ 70-99%. Nguy cơ tử vong sau khi giải phẫu khoảng 6%.

3) Nếu chỉ bị co nhỏ động mạch khoảng 50-69% thỉ giải phẫu cắt bỏ nội mô động mạcxh cổ tùy theo từng trường hợp. 4) Nếu đông mạch cổ co nhỏ dưới 50%, thì không giải phẫu.

Tin thêm: Trong một tường trình nghiên cứu:

1) Bệnh nhân bị tai biến mạch máu não hay thoáng co động mạch não thường nằm trong loại bệnh xơ cứng động mạch, cho nên phải điều trị hạ thấp cholesterol trong máu.

2) Tử vong vì tai biến mạch máu não đứng hang thứ 3 và là loại bệnh gây tàn phế số 1 tại Hoa Kỳ.

3) Trong một nghiên cứu dịch tễ đăng trong báo Family Practice, July, 35: 627, 2006, các tác giả tìm hiểu khi bệnh nhân đã từng uống Aspirin phòng ngừa tai biến mạch máu não, nhưng nếu bị tai biến do thoáng co động mạch não, sẽ phải làm gì:

4) Uống Aspirine vơí thuốc Thienopyridines (như clopidogrel và ticlopidine) giảm nguy cơ đông máu cục trong động mạch. Thuốc Ticlopidine giảm nguy cơ tai biến mạch máu não do thoáng co động mạch não, đặc biệt nếu trước kia bệnh nhân đã từng uống Aspirin.

5) Clopidogrel không giảm nguy cơ tái phát tai biến mạch máu não. Aspirin và Thienopyridines không giảm nguy cơ tái phát tai biến mạch máu não.

6) Tuy nhiên, theo nghiên cứu MATCH thì tổng hợp Aspirin với clopidogrel tăng nguy cơ chảy máu và nên tránh dùng trong việc điều trị phòng ngừa. Những yếu tố như kiểm soát huyết áp, ngưng hút thuốc lá, có lối sống lành mạnh, kiểm soát bệnh cao mỡ, truy tầm và điều trị tiểu đường đều là những yếu tố quan trọng giảm nguy cơ bệnh tim mạch.

Bệnh này không di truyền tuy nhiên nó cũng có yếu tố gia đình do mọi người cùng thói quen ăn uống và sinh hoạt, tuy nhiên bạn không phải quá lo lắng về vấn đề này.

Còn để phòng ngừa tai biến tái phát, bạn nên để bệnh nhân có chế độ sinh hoạt hợp lí như thể dục, nâng cao sức khỏe, tránh stress, không hút thuốc lá, hạn chế ăn đồ ăn có nhiều cholesterol như thịt màu: thịt lơn, thịt chó, nên ăn nhiều rau quả, cá, thịt gia cầm bỏ da, đồng thời nếu bệnh nhân mắc các bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch,.. thì bệnh nhân phải thường xuyên được các bác sỹ theo dõi. Ngoài ra bạn có thể sử dụng thêm các thuốc dự phòng tai biến như Nattospes có tác dụng phòng ngừa huyết khối, hạ huyết áp, giảm độ nhớt máu đặc biệt hiệu quả trong dự phòng cũng như hỗ trợ điều trị tai biến mạch máu não.