Thuật ngữ "hệ thống chính trị" hình thành khi nào?

Chào bạn

mình sưu tầm dc 1 bài viết như sau

Hệ thống chính trị (HTCT) là một trong những phạm trù cơ bản và bao trùm của Khoa học chính trị. Cho đến nay, tuỳ thuộc vào cách tiếp cận khác nhau, nên vẫn còn nhiều cách hiểu chưa hoàn toàn thống nhất về HTCT.Có cách tiếp cận từ góc độ cấu trúc quyền lực của nhân dân, xem HTCT là hình thức tổ chức dân chủ để thực hiện quyền lực của nhân dân; quan niệm khác lại tiếp cận từ góc độ cấu trúc quyền lực của giai cấp cầm quyền, cho rằng: HTCT là hệ thống quyền lực của giai cấp cầm quyền, hay gọi là hệ thống chuyên chính của giai cấp cầm quyền, nghĩa là HTCT chỉ bao gồm các tổ chức chính trị - xã hội do giai cấp cầm quyền lập ra để bảo vệ quyền lực và lợi ích của chính giai cấp cầm quyền. Các tổ chức chính trị - xã hội khác không do giai cấp cầm quyền tổ chức ra, thậm chí được xem là bất hợp pháp, không được coi là thành tố của HTCT. Tổng hoà của hai quan niệm trên, cách tiếp cận thứ ba thực tế hơn, xem HTCT vừa là hệ thống quyền lực của giai cấp cầm quyền vừa là hệ thống quyền lực của nhân dân, quan niệm: HTCT không chỉ là hệ thống chuyên chính của giai cấp cầm quyền mà là tất cả các tổ chức chính trị - xã hội hợp pháp hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp có liên quan đến quyền lực thống trị của giai cấp thống trị. Đó là hệ thống tổ chức chính trị - xã hội hợp pháp, trong đó ưu thế cơ bản thuộc về các tổ chức của giai cấp nắm quyền lực về kinh tế để tác động vào các quá trình kinh tế - xã hội nhằm bảo vệ, duy trì, phát triển chế độ xã hội đương thời và lợi ích của giai cấp cầm quyền .

Trong giới nghiên cứu ở nước ta cũng có nhiều định nghĩa khác nhau về HTCT. Có thể nêu ra một vài định nghĩa như sau:

 Hệ thống chính trị là hệ thống các tổ chức, các thiết chế chính trị - xã hội và các mối quan hệ giữa chúng với nhau hợp thành cơ chế chính trị của một chế độ xã hội. Cơ chế đó bảo đảm việc thực hiện quyền lực chính trị của giai cấp thống trị trong quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp và các nhóm xã hội khác[2]

Hệ thống chính trị của một quốc gia là một cấu trúc của xã hội bao gồm các tổ chức chính trị đặc trưng của xã hội (Nhà nước, các đảng phái chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể - phong trào chính trị...) tồn tại và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật chính thức hiện hành, cùng với tổng thể các mối quan hệ ràng buộc, gắn kết các tổ chức đó thành một chỉnh thể, thông qua đó giai cấp cầm quyền thực hiện quyền lực chính trị của mình trong xã hội [3]

Dù sao, mỗi quan niệm cũng có những ưu thế và hạn chế nhất định. Khái quát lại, có thể xem HTCT là một hệ thống các tổ chức chính trị hợp pháp bao gồm: nhà nước, các đảng chính trị và các tổ chức chính trị - xã hội, cùng các quan hệ ràng buộc, gắn kết các tổ chức đó thành một chỉnh thể để tác động vào các quá trình của đời sống xã hội nhằm củng cố, duy trì và phát triển chế độ đương thời phù hợp với lợi ích của chủ thể giai cấp cầm quyền

Trong chủ nghĩa xã hội (CNXH), do có sự thống nhất về lợi ích giữa giai cấp công nhân, giai cấp cầm quyền và nhân dân lao động, nên HTCT không chỉ là hệ thống quyền lực của giai cấp công nhân mà còn là cơ chế xã hội mà nhờ đó, nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng của giai cấp công nhân, thực hiện quyền lực của mình.

HTCT xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam thể hiện bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, theo cơ chế: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lí, nhân dân làm chủ. Đảng Cộng sản, với tư cách là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiền phong của nhân dân lao động, đại biểu cho lợi ích của nhân dân lao động và của toàn dân tộc, có sứ mệnh lãnh đạo toàn bộ xã hội thông qua nhà nước và các đoàn thể nhân dân; Nhà nước có chức năng quản lí mọi mặt đời sống xã hội, công cụ, phương tiện để qua đó nhân dân thực hiện quyền làm chủ; các đoàn thể nhân dân có chức năng tập hợp các giai cấp, tầng lớp xã hội tham gia việc quản lí nhà nước, quản lí xã hội.

Bởi vậy, có thể quan niệm HTCT nước ta là hệ thống các tổ chức: Nhà nước CHXHCN Việt Nam, Đảng cộng sản Việt Nam, Mặt trân tổ quốc và các tổ chức CT-XH khác(Tổng Liên đoàn lao động, Hội Liên hiệp phụ nữ, Hội liên hiệp thanh niên, Hội nông dân và Hội Cựu chiến binh), cùng các quan hệ giữa chúng với nhau hợp thành cơ chế dân chủ xã hội chủ nghĩa bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân chủ yếu bằng nhà nước dưới sự lãnh đạo Đảng trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh[4].

Ngoài ra, trong xã hội ta còn nhiều tổ chức chính trị- xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, các tổ chức tôn giáo vv… có vai trò ngày càng tăng và thường xuyên có đại diện trong Quốc hội, Hội đồng nhân dân, song không phải là thành viên độc lập của HTCT mà tham gia vào hệ thống với tư cách là thành viên của Mặt trận Tổ quốc - một liên minh chính trị rộng lớn nhất của cả dân tộc.