Thủ tục thay tên, đổi họ?

Về nguyên tắc, họ, tên chính thức của mỗi người cần phải được giữ ổn định, tránh sự thay đổi tùy tiện gây khó khăn cho giao lưu dân sự, cho công tác quản lý hộ tịch nói riêng và quản lý hành chính nói chung. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, cá nhân có thể đề nghị cơ quan có thẩm quyền cho thay đổi họ tên của mình.

Theo quy định tại Điều 27 Bộ Luật dân sự 2005 về ‘‘quyền thay đổi họ, tên’’ thì một trong các trường hợp cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ, tên là “theo yêu cầu của người có họ, tên mà việc sử dụng họ, tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó”.

Do người cậu khi đi khai sinh mà ngẫu nhiên bạn phải mang họ Trần, trong khi không biết cha bạn họ gì, còn mẹ bạn lại họ Nguyễn. Trường hợp này được coi là “việc sử dụng họ, tên đó gây… ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến… quyền, lợi ích hợp pháp của người đó”.

Do vậy, bạn có thể yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho thay đổi họ hiện tại của bạn từ họ “Trần” sang họ “Nguyễn” theo họ của mẹ bạn.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 36 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ “Về đăng ký và quản lý hộ tịch” thì trường hợp của bạn cần tiến hành thủ tục thay đổi hộ tịch vì yêu cầu đặt ra là “thay đổi họ, tên, chữ đêm đã được đăng ký đúng trong sổ đăng ký khai sinh và bản chính giấy khai sinh, nhưng cá nhân có yêu cầu thay đổi khi có lý do chính đáng theo quy định của Bộ luật Dân sự”.

Nghị định nói trên cũng quy định chi tiết về thẩm quyền, trình tự thủ tục đối với việc thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính, bổ sung hộ tịch như sau:

- UBND cấp huyện, mà trong địa hạt của huyện đó đương sự đã đăng ký khai sinh trước đây, có thẩm quyền giải quyết việc thay đổi, cải chính hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên và xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính, bổ sung hộ tịch, điều chỉnh hộ tịch cho mọi trường hợp, không phân biệt độ tuổi.

- Người yêu cầu thay đổi, cải chính hộ tịch phải nộp tờ khai (theo mẫu quy định), xuất trình bản chính Giấy khai sinh của người cần thay đổi, cải chính hộ tịch và các giấy tờ liên quan để làm căn cứ cho việc thay đổi, cải chính hộ tịch.

- Trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ, nếu việc thay đổi, cải chính hộ tịch có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật, thì cán bộ tư pháp hộ tịch hoặc cán bộ tư pháp của Phòng Tư pháp ghi vào sổ đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch và quyết định cho phép thay đổi, cải chính hộ tịch.

Chủ tịch UBND huyện ký và cấp cho đương sự một bản chính quyết định cho phép thay đổi, cải chính hộ tịch. Bản sao quyết định được cấp theo yêu cầu của đương sự.

Trường hợp cần phải xác minh, thì thời hạn nói trên được kéo dài thêm không quá 5 ngày. Nội dung và căn cứ thay đổi, cải chính hộ tịch sẽ được ghi chú vào cột ghi chú của Sổ đăng ký khai sinh và mặt sau của bản chính giấy khai sinh.

Theo quy định trên, bạn cần liên hệ với Phòng Tư pháp huyện nơi bạn đã đăng ký khai sinh trước đây để làm thủ tục thay đổi hộ tịch. Tại đây, bạn phải nộp tờ khai (theo mẫu), xuất trình bản chính giấy khai sinh của bạn và các giấy tờ liên quan để làm căn cứ cho việc thay đổi họ (giấy tờ chứng minh không rõ cha bạn là ai, chứng minh mẹ bạn họ Nguyễn…).

Trong thời hạn tối đa 10 ngày, bạn sẽ được nhận một bản chính quyết định cho phép thay đổi hộ tịch và các bản sao (cấp theo yêu cầu của bạn).