Dùng thuốc tránh thai khẩn cấp như thế nào cho an toàn?

Thuốc uống tránh thai là biện pháp tránh thai có hiệu quả tránh thai cao và hầu hết các bạn nữ đều có thể sử dụng được. Tuy nhiên, thuốc tránh thai không phòng tránh được các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS. 

Được nghiên cứu từ năm 1920 nhưng mãi đến năm 1960, thuốc tránh thai mới được phép lưu hành trên thế giới. Thuốc được chế tạo trên cơ sở sử dụng nội tiết tố nữ là Estrogen và Progestin. Ngoài tác dụng tránh thai, thuốc còn có một số ưu điểm là: giảm chứng đau bụng kinh, kinh nguyệt đều đặn và nhẹ nhàng hơn do vậy cải thiện tình hình thiếu máu ở phụ nữ, giảm nguy cơ ung thư buồng trứng và nội mạc tử cung...Tuy nhiên, thuốc tránh thai không phòng tránh được các bệnh lây truyền qua đường tình dục. 

Các chống chỉ định chủ yếu đối với thuốc uống tránh thai: 

Những người không được sử dụng thuốc tránh thai: 

- Rối loạn tắc mạch huyết khối (hoặc có tiền sử) 

- Tai biến mạch máu não (hoặc có tiền sử ) 

- Bệnh động mạch vành (hoặc có tiền sử) 

- Đã xác định hoặc nghi ngờ có u ở vú (hoặc có tiền sử) 

- Đã xác định hoặc nghi ngờ có u phụ thuộc estrogen (hoặc có tiền sử) 

- Đang có thai 

- U gan lành tính hoặc ác tính (hoặc có tiền sử) 

- Tiền sử bị ứ mật khi có thai 

Những người không nên dùng thuốc tránh thai: 

- Đau đầu nặng, nhất là mạch máu hoặc migren 

- Huyết áp cao với huyết áp tâm trương lúc nghỉ 90 hoặc cao hơn, hoặc huyết áp tâm thu lúc nghỉ 140 hoặc cao hơn trong ba lần khám riêng lẻ trở lên, hoặc có huyết áp tâm trương 140 hoặc cao hơn trong một lần đo thật chính xác. 

- Bị bệnh tiểu đường. 

- Bệnh ở túi mật hoạt động 

- Chức năng gan suy giảm 

- Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân ở thời kỳ cấp tính 

- Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm (SS) hoặc thiếu máu SS với HbC (SC) 

- Dự định có phẫu thuật lớn trong 4 tuần tới hoặc có phẫu thuật lớn đòi hỏi bất động. 

- 40 tuổi trở lên có nguy cơ phát triển bệnh tim mạch. 

- 35 tuổi trở lên đang nghiện thuốc lá nặng (mỗi ngày hút 15 điếu thuốc lá hoặc nhiều hơn) 

Hiện nay, thuốc uống tránh thai có 3 loại chính: thuốc uống tránh thai phối hợp (loại có 2 hoóc môn), thuốc uống tránh thai đơn thuần (chỉ có một hoóc môn) và thuốc tránh thai khẩn cấp.

Thuốc tránh thai khẩn cấp là biện pháp tránh thai có hiệu quả khả cao sau khi giao hợp không sử dụng một biện pháp phòng tránh nào. Tuy nhiên, không được dùng thuốc tránh thai khẩn cấp như một biện pháp tránh thai thường xuyên. Thuốc không phòng tránh được bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS.

Bạn thân mến!

Thuốc tránh thai khẩn cấp thường được xem là “cứu cánh” của nhiều bạn gái, phụ nữ, dùng khi các biện pháp tránh thai khác bị trục trặc đột xuất (như bao cao su bị rách, quên dùng thuốc tránh thai hằng ngày nhưng không bù kịp, tính sai ngày giao hợp an toàn…) hoặc trong tình huống bị cưỡng hiếp.

Cho đến này chưa có kết luận chính thức nào về việc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây vô sinh. Tuy nhiên, nếu dùng thuốc quá nhiều sẽ hạn chế sự phát triển và rụng trứng, khi ngừng thuốc thì buồng trứng cần một khoảng thời gian tương đối dài để hồi phục. Ngoài ra, khi dùng quá liều, thuốc sẽ làm niêm mạc tử cung bị teo lại, niêm mạc mỏng khiến trứng không làm tổ được

Sự khác nhau về thành phần giữa hai loại dẫn đến sự khác nhau về thời điểm và thời gian dùng thuốc. Ngoài ra, trong cùng một loại, cũng có sự khác nhau về hàm lượng dẫn đến khác nhau về lượng dùng (tính theo viên) nên rất dễ nhầm lẫn. Cần phải biết rõ loại đang dùng và hàm lượng của các biệt dược để dùng đúng thời điểm, thời gian và quy ra lượng viên cần phải dùng.

Thuốc ngăn sự rụng trứng và sự bám của trứng trực tiếp nên dùng càng sớm càng tốt. Ví dụ với viên postinor, nếu chỉ giao hợp một lần thì 1 giờ hoặc chậm nhất là 4 giờ sau giao hợp uống 1 viên là đủ nên viên này được gọi là “viên tránh thai liều duy nhất”.

Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả không cao lắm (khoảng 75%). Hiệu quả càng giảm đi khi dùng nhiều lần. Thuốc gây một số tác dụng phụ như làm rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, rong huyết, nhức đầu, chóng mặt. Một tác dụng phụ có khoảng 50% người dùng gặp là buồn nôn, nôn, có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của thuốc. Nếu sau khi uống chưa đầy 2 giờ mà bị nôn thì phải uống bù ngay số thuốc đó và tiếp tục dùng đủ liều còn lại. Nếu sau khi uống quá 2 giờ mới nôn thì không cần phải uống bù. Uống không đủ lần (hai lần), không đủ liều (do bị nôn mà không uống bù), không đúng thời điểm thời gian (do quên) thì thuốc sẽ không có hiệu quả.

Khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp nhiều lần sẽ có hiện tượng căng ngực (do thuốc giữ nước, do tác dụng của hormon nữ), ngừng dùng sẽ hết, chứ không làm ngực phát triển vì thế không nên dùng thuốc với hy vọng làm cho ngực nở nang.

Ảnh hưởng của viên thuốc tránh thai khẩn cấp trên nguy cơ ung thư, bệnh lý ác tính chưa được nghiên cứu đầy đủ. Tuy nhiên giống như các thuốc tránh thai khác, chúng có thể là tiền đề gây ra hoặc làm nặng thêm những bệnh này nên có một số khuyến cáo. Ví dụ như không dùng viên postinor cho người có tiền sử ung thư vú, buồng trứng, tử cung, người xuất huyết âm đạo không rõ nguyên nhân, người có bệnh gan thận; rất cẩn thận khi dùng cho người có tiền sử hen suyễn, người cao huyết áp, nhức nửa đầu, động kinh, tăng lipid máu, trầm cảm, viêm tĩnh mạch huyết khối kéo dài.

Khi dùng đồng thời với các kháng sinh ampicilin, tetracyclin, chloramphenicol, neomycin, rifampicin, thuốc ngủ barbuturic thì hiệu quả ngừa thai bị giảm sút.

Do những nguyên nhân nói trên chỉ nên dùng thuốc tránh thai khẩn cấp cho người khỏe mạnh (không có các bệnh trên) và chỉ dùng không quá 4 lần trong một tháng.

Thuốc này dùng cho những cặp vợ chồng lớn tuổi ít giao hợp hay vợ chồng thường ở xa nhau, gặp gỡ ngẫu hứng; dùng khi các biện pháp tránh thai khác bị trục trặc đột xuất (như dùng bao cao su bị rách, quên dùng thuốc tránh thai hằng ngày nhưng không bù kịp, tính sai ngày giao hợp an toàn, vòng tránh thai bị tụt) hoặc dùng trong những trường hợp bắt buộc như bị cưỡng hiếp. Hiện không ít người chưa lập gia đình, đang tuổi vị thành niên muốn thoải mái cũng tự tìm dùng thuốc này. Ích lợi là giảm bớt tình trạng có thai trước hôn nhân nhưng nếu lạm dụng sẽ có hại do tác dụng phụ của thuốc, do tạo ra tâm lý không tốt trong đời sống vợ chồng sau này.

Ngoài ra, còn có một loại thuốc tránh thai khẩn cấp khác là mifepristone (gọi tắt là RU 486). Thuốc này phá vỡ sự làm tổ của trứng, nên dù sự thụ tinh có xảy ra thì cũng không giữ được. Thuốc được xem như một “phát kiến tuyệt vời” lưu hành rộng rãi ở Anh, Pháp, Thụy Điển, Trung Quốc… nhưng ở một số nước mà việc phá thai còn bị cấm hay còn đang tranh cãi như ở Mỹ thì lại chưa được chấp nhận. Nước ta chưa chính thức nhập thuốc này, nếu có chỉ là thuốc ngoài luồng (do người đi nước ngoài mang về).

Các bạn gái chỉ nên coi viên tránh thai khẩn cấp như một biện pháp cuối cùng khi định tránh thai, chớ nên lạm dụng. Tốt nhất, các bạn nên trang bị cho mình kiến thức về sức khỏe sinh sản, với quan hệ tình dục, cần đứng ở vị trí chủ động. Nếu bạn đã sẵn sàng cho “chuyện ấy” thì cũng phải thể hiện trách nhiệm với bản thân bằng cách sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn bởi dù xảy ra bất cứ “sự cố” gì thì chính bạn sẽ là người phải chịu thiệt thòi nhất