Tục buộc chỉ cổ tay của người Thái Đen Mường Lò - Yên Bái

Mỹ tục này người Thái Đen Mường Lò (Yên Bái) gọi là: “Phúk khẩu phúk khuôn, cạt san pì noọng” - có nghĩa là buộc hồn buộc vía kết nghĩa anh em.

Người Thái vốn rất hiếu khách, gia đình nào có khách đến chơi đều coi đó là một điều may mắn. Người Thái có câu: “Pì noọng hặc chắng má/ lúng ta hặc chắng tảư” (nghĩa là: Anh em thương mới đến/ Nội ngoại quý mới đến thăm.) Khách quý đến chơi bao giờ cũng được chủ nhà trọng thị và mời cơm. Song lớn hơn giá trị vật chất là cái tình cái nghĩa: “Bấu mặc hứ hua mu bá, cọ lai/ Sá lảu phụng cọ lai/Mặc hứ canh bon chẳm tang ngái cọ mặc” (nghĩa là: Không yêu nhau đến mâm bầy thủ lợn cũng không/ Giữa nhà bầy chum rượu cần cũng mặc/Yêu, chấm canh bon thay bữa cũng yêu.)



Khách ở xa đến thăm, cùng với chủ nhà tâm đầu ý hợp thường được chủ nhà buộc chỉ cổ tay kết nghĩa anh em. Buộc chỉ cổ tay nhưng lại gọi là buộc hồn, buộc vía, bởi người Thái quan niệm con người có tới 80 hồn: “Sam síp khuôn mang nả/Hả síp khuôn mang lăng” (30 hồn đằng trước, 50 hồn đằng sau). Khách với chủ hợp vía với nhau có thể kết nghiã anh em. Trong bữa rượu tiếp khách, sau khi cạn hai chén nhỏ, chủ nhà chân thành chúc: “Pé khay pay nả háu ók căn cạt san dệt pì noọng/Khay hơ phúk khẩu phúk khuôn, hảư mẳn na, hảư hảo han, mẳn dưn nớ.” (nghĩa là: Từ nay về sau mình coi nhau là anh em/ Bây giờ tôi buộc hồn, buộc vía cho (ông, bà, anh, chị), cho tình bền chặt, cho mạnh khoẻ, trường thọ nhé)

Chủ nhà dùng dây được xe bằng các sợi chỉ màu đen, nâu, đỏ trang trọng buộc vào cổ tay khách. Điều thú vị là, nếu có trẻ nhỏ đi theo cũng sẽ được buộc chỉ cổ tay để chúc phúc. Khách chân thành đáp từ: “lảy dọn nớ, hảo han nớ, mẳn dưn nớ” (nghĩa là: Cảm ơn nhé, mạnh khoẻ nhé, trường thọ nhé!)

Tục buộc chỉ cổ tay kết nghĩa anh em của người Thái Đen Mường Lò không chỉ tổ chức đối với người cùng dân tộc, mà còn với cả những người thuộc dân tộc khác.

Một lần, đoàn du khách Thái Lan đến thăm gia đình nghệ nhân Lò Văn Biến ở bản Cang Nà, phường Trung Tâm, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái được gia đình ông mời cơm thân mật và buộc chỉ cổ tay, xúc động nói: “Người Thái Việt Nam và người Thái Thái Lan là anh em với nhau ”. Tình cảm chân thành và lòng mến khách đã xoá nhoà khoảng cách về địa lí và những khác biệt về dân tộc.

Từ bao đời người Thái Đen Mường Lò vẫn giữ được truyền thống hiếu khách và mĩ tục buộc chỉ cổ tay kết nghĩa anh em. Điều đó đã trở thành một nét đẹp văn hoá đặc thù đậm đà bản sắc dân tộc.