Tác dụng chữa bệnh của rau mùi (ngò ta hay ngò rí)?

Người ta cho rằng người Ai Cập vào 5.000 năm trước Công nguyên đã bắt đầu dùng rau mùi. Người La Mã mang rau thơm mùi từ Ai Cập đến Tây Âu. Người châu Âu thường dùng lá và hạt mùi để “lấp” đi mùi của thịt. Cho đến nay hạt mùi vẫn thường xuyên kèm trong các loại xúc xích. Trước đây người ta dùng hạt mùi tán bột pha vào rượu uống tại các đám cưới, hiện nay bột mùi vẫn thường sử dụng pha chế rượu cocktail hay cà phê kiểu Thái.

Mùi giàu chất dinh dưỡng, chứa nhiều Ca, Zn, K, vitamin A và C… giúp lợi tiểu, duy trì hàm lượng đường huyết cũng như ngăn ngừa ung thư. Đông y cho rằng mùi có vị cay, tính ấm, đi vào kinh phế và vị giúp làm ra mồ hôi, trừ ban tiêu thực hạ khí, thúc đẩy máu tuần hoàn. Sách “Bản thảo cương mục” ghi nhận mùi có hương thơm thông từ tâm tỳ bên trong cho đến tứ chi bên ngoài. Hương thơm từ mùi công hiệu kiện tỳ, khu phong giải độc giải cảm. Trên lâm sàn, mùi thường dùng để chữa phát sốt, đau đầu, thực tích (ăn không tiêu).

Chữa bệnh từ mùi

Cảm nhẹ nghẹt mũi: mùi 30g, gừng tươi 3 lát, đầu hành 3 cọng, sắc uống.


Hiếm muộn hay thiếu sữa sau sinh: mùi 150g, đường đen 50g, sắc uống.

Suy nhược thần kinh: hạt mùi tán mịn, mỗi lần dùng 1g uống với nước nấu ngò.

Tỳ vị hư hàn (suy chức năng tiêu hóa do lạnh): mùi phơi khô 100g ngâm với 1 lít rượu vang, ngâm 15 ngày thì uống.

Nhức răng: có thể dùng hạt mùi nấu nước, bỏ bã, lấy nước ngậm rồi phun ra nhiều lần, có tác dụng làm giảm cơn đau.

Bệnh trĩ: hạt mùi rang chín tán mịn, hòa uống với rượu cần, mỗi lần 25g.

Trĩ ra máu: hạt mùi rang chín hòa uống với rượu nếp, mỗi lần 20g ngày 2 lần.

Đau dạ dày do ăn không tiêu: mùi tươi 150g, rửa sạch giã rồi vắt lấy nước hay thêm 1 muỗng canh nước vắt củ cải uống ngay, đối với người cao tuổi đau dạ dày kèm có ớn lạnh thường dùng 1-2 lần hiệu quả rất tốt.

Kiết lỵ: hạt mùi giã nhuyễn, nuốt uống với đường đen lúc bụng đói, mỗi lần 10g, ngày 3 lần.

Cảm nhẹ, chán ăn, trẻ nổi ban: mùi thơm vừa đủ, sắc uống.

Giun chui ống mật: hạt mùi 50g giã nhuyễn, thêm nước 300ml, nấu đặc còn 80ml, lấy nước uống ngay, trẻ 5 tuổi giảm còn 1/2 liều.

Xóa tan vết mụn “cứng đầu”: mùi tươi vừa đủ, cánh hoa hồng tươi vừa đủ, giã nhuyễn vắt lấy nước cốt rửa mặt buổi sáng. Buổi tối đi ngủ xoa đều để khô rồi xoa 2-3 lần, sáng rửa sạch.

Ban sởi:

- Mùi 0,5g, nước 400ml, sau khi nấu sôi, hai dạo, trước tiên lấy hơi nóng để xông, sau đó lấy nước rửa tay chân, có thể giúp ban sởi mọc ra hết.

- Mùi có cả rễ 5 bó, củ năng 3 quả, tử thảo 3g, sắc nấu sau 15 phút, lọc lấy nước, chia 2 lần uống. Ung khi ban sởi sắp mọc, có thể phòng ngừa các biến chứng.

Tiểu tiện không thông: mùi 15g, thêm 200ml nước, sắc còn 100ml cho vào ít bột thạch cao chia uống 2 lần trong ngày, thường dùng 3 ngày thấy hiệu quả.

Món thơm ngon với mùi

Mùi chứa nhiều tinh dầu, mùi thơm đặc trưng xuất phát từ tinh dầu, có tác dụng khử mùi tanh cá, thịt, do vậy, khi chế biến món ăn thêm một ít rau thơm, có tác dụng khử tanh, thêm mùi vị là món rau kèm thường dùng trên bàn tiệc.

Trong nấu ăn, mùi là món giúp khai vị nhưng nó không chịu nhiệt nên không thể xào cũng không thể nấu mà xắt nhuyễn rồi rắc lên mặt các món ăn vừa đẹp mắt vừa tạo mùi thơm quyến rũ. Tuy vậy, mùi còn có thể cùng ớt, giấm, muối… để làm món nguội, món gỏi… với mùi thơm giúp kiện tỳ tiêu thực. Các món ăn vào mùa lạnh như rau thơm nấu thịt dê, thịt bò đều tạo cảm giác ăn ngon, mùi còn là thức ăn tốt để bồi bổ cường thân, tán hàn khu phong.

Canh mùi nấu đầu hành: đầu hành 15g, mùi 15g, rửa sạch nấu canh. Công hiệu giải biểu tán hàn, thích hợp dùng cho cảm phong hàn (do lạnh).

Chè mùi: mùi 50g, gạo 50g, đường đen một ít. Mùi rửa sạch, xắt nhuyễn sử dụng sau. gạo, đường đen cho vào nồi, thêm nước nấu, sau khi chín bỏ mùi vào cho sôi một lát thì hoàn tất. Công hiệu gây ra mồ hôi, tiêu thực hạ khí.

Canh mùi nấu giò heo: mùi 30g, giò heo 250g. Giò heo chặt làm đôi, rồi chặt lát, thêm nước vừa đủ để nấu, nêm ít muối chờ khi chín, thêm mùi, lửa nhỏ nấu sơ, ăn liền vài lần. Công hiệu bổ hư ích huyết, kiện vị khu phong, dùng chữa các chứng suy nhược, phát ban, chán ăn, ăn không ngon miệng…

Canh mùi nấu thịt bò: mùi 30g, thịt bò 200g. Thịt bò cắt lát nhỏ, thêm rượu nếp vừa đủ để điều vị, sau khi nấu chín thêm mùi nhuyễn, lại nấu sôi với lửa mạnh, sau cùng bỏ ít bột nêm thì dùng, ăn thường xuyên. Công hiệu bồi bổ cơ thể, trừ thủy thủng, thông thoát khí ứ trong ruột già và ruột non…

Nước nấu rau mùi: mùi 0,5g, thêm 2 lít nước nấu sôi, dùng xông hơi, chờ ấm để tắm, giúp trị ban sởi không mọc hết. Mặt khác, có thể lấy nước mùi 200ml để uống, giúp giải độc từ thịt, cá.

Rượu mùi: mùi 60g (xắt nhuyễn), rượu 150ml, cùng nấu sôi, khi nguội, bỏ bã, phun lên vùng tứ chi, ngực bụng, có thể giúp trẻ ban sởi mọc nhanh.

Theo Thegioisuckhoe

Thường xuyên uống nước rau mùi sẽ giúp làm hạ cholesterol trong máu. Uống dịch ép từ rau mùi còn giúp bổ sung cho cơ thể một lượng lớn các vitamin như A, C, B1, B2 và chất sắt.

Rau mùi (ngò ta hay ngò rí) có tên khoa học là Coriandrum sativum, thuộc họ hoa tán. Cây thuộc dạng thảo nhỏ mọc hằng năm, cao 20 đến 60 cm hay hơn, nhẵn, thân mảnh, lá bóng màu lục tươi; các lá ở dưới chia thành phiến hình trái xoan, có răng; các lá ở trên chia thành tua rất nhiều. Cụm hoa tán kép. Hoa màu trắng, ít khi màu hồng. Quả hình cầu màu vàng sậm.

Ở VN, rau mùi tươi được dùng để làm gia vị nêm các món súp, điều chế các loại nước xốt, trang trí trên các món ăn cho đẹp vì màu xanh tươi và mùi thơm của lá. Tinh dầu của rau mùi dùng làm hương liệu trong ngành dược.

Theo y học cổ truyền, rau mùi có vị cay, tính ấm, dược tính như sau:

- Bổ tì vị: Lá rau mùi có tác dụng kích thích tiêu hóa và làm thuốc bổ, chống đầy hơi, làm mạnh dạ dày, làm gia tăng sự bài tiết nước tiểu và làm hạ sốt.

- Tác dụng cường dương: Tinh dầu trong rau mùi (lá và hạt) có tác dụng gây hưng phấn tình dục, được dùng chữa trong các trường hợp suy yếu sinh lý.

- Long đờm: Rau mùi giúp tống các chất đờm nhớt ứ đọng trong đường hô hấp gây khó thở và gây rối loạn đường hô hấp.

- Chữa cảm cúm: Hạt rau mùi giúp hạ sốt và chữa cảm lạnh, nhức đầu, sổ mũi, ngạt mũi. Uống dịch ép từ rau mùi còn giúp bổ sung cho cơ thể một lượng lớn các vitamin như A, C, B1, B2 và chất sắt.

- Chữa rối loạn tiêu hóa: 1-2 muỗng dịch nước ép từ rau mùi là thức uống vô cùng hiệu quả để chữa chứng rối loạn tiêu hóa như ăn không tiêu, nôn mửa, kiết lỵ, viêm gan và viêm ruột kết. Nó cũng rất hiệu quả để điều trị bệnh thương hàn.

Rau mùi khô còn chữa tiêu chảy và lỵ cấp tính. Bài thuốc gồm rau mùi khô phối hợp với ớt xanh, xác dừa, gừng và nho đen không hạt sẽ giúp chữa đau bụng do rối loạn tiêu hóa.

- Ngừa bệnh đậu mùa: 1 muỗng dịch lá tươi rau mùi, nghiền trộn chung với 1-2 hạt chuối, uống 1 lần trong ngày, dùng liên tục trong 1 tuần sẽ ngừa được bệnh đậu mùa. Dân gian còn nhỏ dịch ép lá rau mùi vào mắt trong giai đoạn bị bệnh để giúp ngừa các mụt thủy đậu lây lan gây tổn thương mắt.

- Hạ cholesterol trong máu: Thường xuyên uống nước rau mùi sẽ giúp làm hạ cholesterol trong máu. Đun 1 nhúm hạt rau mùi khô trong nước sôi, lọc, để nguội và uống nhiều lần trong ngày còn giúp lợi tiểu vì kích thích sự bài tiết của thận.

- Chữa rong kinh: 6 g hạt rau mùi khô đun với 1/2 lít nước, sắc cho cạn còn phân nửa, có thể cho thêm tí đường cho dễ uống, uống lúc còn nóng. Chỉ sau 3 đến 4 ngày uống thuốc này người bệnh sẽ thấy dễ chịu ngay.

- Chữa viêm kết mạc: Rau mùi tươi, phơi trong mát cho khô, đem sắc lấy nước và rửa mắt trong trường hợp bị viêm kết mạc. Bài thuốc này giúp làm mất cảm giác rát nóng, làm giảm đau và giảm sưng mắt.

- Chữa mụn bọc và mụn trứng cá: 1 muỗng nước ép rau mùi trộn chung 1 nhúm bột nghệ, rửa mặt thật sạch rồi bôi hỗn hợp này lên mặt mỗi tối trước khi đi ngủ. Bài thuốc này còn giúp tươi nhuận da nên dùng tốt cho những người có da khô.

Tinh dầu có nhiều trong lá và hạt rau mùi nên có tính gây kích ứng da. Vì vậy những người tiếp xúc thường xuyên với lá và hạt rau mùi cần chú ý mang găng tay khi tiếp xúc. Hạn chế dùng rau mùi cho các bệnh nhân bị hen phế quản hoặc viêm phổi mãn tính.

Theo DS Lê Kim Phụng

Người lao động